- Ayşe Başak Erk
Çocuklarda Sosyal-Duygusal Gelişim: Duygu Tanımlama ve Duygu İfadesi Kullanma
Küçük yaş çocuklarına temel duygu isimlendirmeleri (mutlu, üzgün, kızgın, korkmuş) öğretilmelidir.Daha büyük yaş çocuklarına ise daha detay içeren duygu ifadeleri öğretilebilir (endişeli, hayal kırıklığına uğramış, heyecanlı vb.).Her iki yaş grubundaki çocuklar için mutlu/kızgın vb. hissettikleri olayları çağrışımlayarak resimlerini çizmeleri veya anlatmaları istenebilir. Küçük yaş çocukları için her duygu için bir örneği ebeveyn vererek çocuğa yardımcı olabilir.
Çocuğunuza duygu ifadeleri kullanmada iyi bir örnek olun. Gün içinde sizi üzen-kızdıran-mutlu eden bir durum olduğunda çocuğunuza duygularınızı ifade etmek için bir fırsat olduğunu unutmayın. Örneğin çocuğunuza: "Arkadaşınla oyuncağını paylaşmaman beni biraz üzdü."diyebilirsiniz.Ayrıca eğer siz kızdığınızda yüksek sesle bağırıyor, duygunuzu ifade etmiyor ve bir eşyayı yere atarak vb şekilde tepki gösteriyor iseniz çocuğunuzdan duygu ifadeleri kullanmasını ve olumsuz duyguları ile uygun şekilde baş etmesini beklemek uygun olmayacaktır.Sizin olumsuz durumlardaki baş etme stratejileriniz ve alışkanlıklarınız çocuğunuza model olacaktır.
Çocuğunuza her gün "Bugün nasıl hissediyorsun/ bugün
Çocuğunuzun bir durum karşısındaki hissettiğini duyguyu sezinliyor iseniz onun için duygusunu ifade edin. Örneğin: "Şuan arkadaşların eve geleceği için çok mutlu görünüyorsun." veya "Bu yapbozu yapmadığın için sinirlendin" gibi.
Çocuğunuza olumsuz duygularla nasıl baş edebileceği konusunda da ona alternatifler getirebilirsiniz. Öncelikle deneyimlemekte olabileceği duyguyu ve durumu ona belirtin, sizi onaylar ise ne seni rahatlatır, ne olsa iyi gelirdi diye ona sorabilirsiniz.Size alternatif sunamadığında siz onu rahatlatabilecek öneriler sunabilirsiniz. Örneğin sinirli ise bir yastığa vurmak veya ılık bir duş almak gibi.
Sosyal ilişkilerinde de çocuğunuzun duygularını ve isteklerini uygun şekilde ifade etmesi önemlidir. Bir arkadaşı elinden oyuncağını aldığında çocuğunuzu ne hissettiğini söylemesi ve uygun şekilde tepki vermesi için onu cesaretlendirin.
Çocuğunuzun duygusunu ifade ettiğini, kontrol edebildiği gibi durumları iyi gözlemleyin ve hemen takdir edin. Olumlu pekiştireçlerin davranışların öğrenilmesinde önemli yeri vardır.
Çocuğunuz ile sahilden/parktan çakıl taşları toplayabilir, bunların üzerine birlikte boyalar ile farklı duygu ifadeler çizebilirsiniz. Daha sonra her taşın(duygunun) üzerinde sohbet edebilirsiniz.
Çocuğunuzdan isimlendirdiğiniz farklı duyguları yüz ifadesi ile yapmasını isteyin ve fotografını çekin. Daha sora bu fotograflar ile çocuğunuza özel duygu albümü yapabilirsiniz. Her duygu yüz ifadesinin altında harfler ile duygunun ismini yazabilirsiniz.
Büyük yaş çocuklarında duygusal gelişim için izlediğiniz bir
