Bir çocuğun beyin gelişimi, bilişsel gelişimi ve fiziksel gelişimi için beslenme çok önemlidir. Normal gelişim gösteren her çocuk 1 yaş itibariyle yemeğini kendi başına yeme çabası içine girer. 3 yaşında ise her çocuk kendi başına bağımsız olarak yemek yiyebilme becerisine sahiptir. Beslenme alışkanlıklarında ailelerin en zorlandığı konu, çocuğun yemek yemeyi reddetmesi ya da yemeklerde çok seçici olmasıdır. Sağlıklı beslenme davranışının aile ve çocuğa öğretilmesiyle bu sorunlar ortadan kalkar.
Çocuklar mı iştahsız, anneler mi doymaz? Yapılan ölçümlerde genellikle iştahsız olarak adlandırılan çocukların çoğunun boy ve kiloları yaşlarına uygun bulunur. Buna rağmen anneler çocuğun yemek yemediğini, yese de yetersiz beslendiğini, kendileri zorla yedirmese aç kalacağını savunurlar.Çocuğun yemek yemeyi reddetmesi çocuğu besleyen kişi ile veyaçocuğun beslenme şekliyle alakalı olabilir. Çocuğu besleyen kişin davranış ve tutumlarının çocuğun beslenmesi üzerinde ciddi etkileri vardır.
Her evde geçerli yemek kuralları nelerdir? Yemekler en fazla 30 dakikada tamamlanmalıdır. Yemeğini o sürede tamamlamayan kişiler bir sonraki öğüne kadar beklemelidir. Yemekler sadece yemek masada yenmeli ve tüm aile bireyleri kendi yemeklerini kendileri yemelidir. Masa toplanırken herkes kendi tabağını mutfağa götürmelidir.
Beslenme Alışkanlığı Hakkında Öneriler: • Yemek yemek/ yememek konusu önemli bir gündem halini almamalıdır. Ailenin konuyla ilgili fazla endişeli olması ve çocuğun iştahsız olduğundan bahsedilmesi, yemek yemesi konusunda çatışmaya girilmesi, inatlaşılması çocuğu yemekten daha da uzaklaştırabilir. • Çocuğun tabağına kendi servisini yapmasına fırsat verilmeli. Yiyeceği miktara kendi karar verdiği için bitirmek konusunda daha istekli olabilir. • Yemek öncesinde bir oyun oynuyorsa, sevdiği bir şeyle ilgileniyorsa çocuk apar topar kaldırılarak yemek masasına getirilmemelidir. Çocuğu “ Birazdan yemek yiyeceğiz “ diyerek sözel olarak hazırlamak önemlidir.
• Oyun oynatarak, televizyon izleterek, tabletle oynamasına izin verilerek ya da peşinden koşturarak yemek yedirilmemelidir. Bu şekilde yemek yedirilen çocuklar yediklerinin bilincinde olmazlar ve yemek konusunda kendi kontrolleri gelişmez.
• Çocuk önüne koyulan yemeği yemiyorsa en geç yarım saat sonra “Yemiyorsun sanırım, o zaman kaldırıyorum” diyerek tabağı kaldırılmalı ve diğer ana öğüne kadar atıştırmasına izin verilmeyip beklemek zorunda olduğu söylenmelidir. Bu söylemlerde anne babanın sakin tutumu önemlidir. • Yemek hazırlama aşamasında mutfağa girip yardımcı olması, yemek alışverişine dahil olması sağlanmalı. Hazırlık aşamasına katılması yemeğe karşı daha ilgili olmasını sağlayabilir. Bunun yanı sıra yemek menüsü önceden planlanmalı ve çocuğa söylenmelidir. • Çocuğun bağımsız yeme becerisine sahip olduğu unutulmamalı. Kendi kendisine beslenmesine izin verilmelidir. • Çocuğa yemeklerde seçme hakkı tanımak, kendi karar vermesi için ortam oluşturmak, seçtiği tercihin sorumluluğunu hissetmesini sağlar. – Süt mü yoksa portakal suyu mu istersin? • Çocuğun ebeveynin kafasındaki miktar kadar değil, midesinin alabileceği kadar yiyebileceği unutulmamalı. Çocuk doyduğunu söyledikten sonra zorlamak “Sen doyup doymadığını bilmiyorsun ama ben biliyorum” mesajını vererek kendine güveninin de olumsuz etkilenmesine neden olabilmektedir. • Yemek yemeye başlaması veya yemek yerken hızlanması için uyarılarda bulunulmamalı. Yemekte herkes kendi tabağıyla ilgilenmelidir. • Ana öğünlerde yemek yemeyi reddeden çocuklarınara öğünleri mutlaka kısıtlanmalı veya kaldırılmalıdır. Çocuğun diğer ana öğüne kadar acıkmasına izin verilmelidir.
• Yemek masasında tüm aile birlikte olmalı ve keyifli konular konuşulan bir ortam yaratılması sağlanmalıdır. • Çocuğa zorla yemek yedirilmemelidir. Bu durum çocuğun karnını doyurabilir ancak bu besine karşı olumsuz tutum geliştirmesine neden olabilmektedir. • Çocuğun yapması gereken bir davranış olan yemek yemesi için ödüllendirilmesi ya da yemediği için cezalandırılması, bir şeylerden mahrum bırakılması, tehdit edilmesi yanlış bir tutumdur. Ödüllendirme çocuğun daha önce hiç yapmadığı ya da yapamadığı bir beceriyi kazanmasının ( ilk defa bağımsız yemek yediğinde, hiç yemediği bir yiyeceğin tadına baktığında vb.) ardından bu davranışın alışkanlığa dönüşmesi için motive edici olarak kullanılabilir. Ödüllendirme yapılacaksa, her seferinde yapılmamasına özen gösterilmelidir. • Çocuklar anne babaların aynasıdır. Çocuğunun yemek seçmemesini isteyen ailelerin unutmaması gereken ilk şey önce kendilerinin yemek seçmemeleri ve herhangi bir ortamda yemeği el eştirmemeleridir.
• Sınırlı yiyecekleri tercih eden çocuklara her gün çocuğun yediği yiyecekler yapılmamalı. Yemediği yiyeceklerin de acıkıp tadına bakması için zemin hazırlanmalıdır. Sevdiği besinlerin olduğu öğünde ise diğer besinler de menüde bulunmalıdır. Yemese bile yemek önüne gelmeli ancak yemesi için zorlanmamalı sadece fırsat yaratılmalıdır.
Selda Ör Uzm. Gelişimi Psikoloğu
Comments