Kesin hükümlere varma: bir durumu, kati gerçeklerdense varsayımlara dayanarak yargılama
Zihinsel filtreleme: bir durumdaki olumsuz detaylara dikkat ederek olumluları görmezden gelme
Büyütme: bir durumdaki olumsuz yönleri büyütme
Küçültme: bir durumdaki olumlu yönleri küçültme
Kişiselleştirme: birincil olarak sorumlu değilken de sorunlarda suçu varsayma
Dışsallaştırma: birincil olarak sorumluyken dahi sorunlarda suçu başkalarına atma
Aşırı genelleme: bir tek kötü olayın tekrarlanan bir yenilgi örüntüsüne yol açacağı sonucuna varma
Duygusal usavurma: olumsuz duygularınızın gerçekliğe dönüştüğünü varsayma ya da hisler ile gerçekleri karıştırmaÇarpıtılmış Düşünmeden Doğru Düşünmeye Geçmek Gençler bir kez neden düşünce deliklerine düştüklerini ve bazılarının çok yaygın olduğunu anladıklarında GoZen! ta
Yaygın düşünce deliklerini kontrol etmek
Doğru resmi görmek için kanıt toplamak
Orijinal düşüncelere karşı koymak James’i örnek olarak kullanarak 3K’nin üzerinden geçelim. Fen bilgisi öğretmeni yakın zamanda James’i dersten sonra yanına çağırmıştı. O da anında “Başım belada olmalı” diye düşündü ve sıkıntılı hissetmeye başladı. 3Kleri kullanarak James önce yaygın düşünce deliklerinden birine düşüp düşmediğini kontrol etmeli. Yukarıdaki listeye dayanarak, peşin bir hükme vardığını görebiliriz. James’in bir sonraki adımı durumun daha doğru bir resmini çıkarmak için mümkün olduğunca çok veri ya da kanıt toplamak. Kanıtları aşağıdaki ifadelere benzer şeyler olabilir: “Genellikle fen bilgisi dersinde iyi notlar alıyorum.” “Bazen bir şeyler yolunda gitmediğinde öğretmenler dersten sonra konuşmak isterler.” “Daha önce başım hiç derde girmedi.” “Fen bilgisi öğretmeni benimle konuşmak istediğini söylediğinde sinirli görünmüyordu.” Elde tüm bu kanıtlarla James şimdi orijinal fikirlerine karşı koyabilir. Bunu yapmanın en iyi (ve en eğlenceli) yolu James’in kendisiyle tartışmasıdır. Bir yanda fen bilgisi öğretmeniyle başının büyük dertte olduğuna inanan James, diğer yanda ise aslında hiçbir şeyin ters gitmediğine inanan James var. James topladığı kanıtları kendisiyle kozlarını paylaşmak için kullanabilir! Sonuçta, bu tür bir kendiyle tartışma doğru düşünme biçimlerini artırır ve duygusal sağlığı iyileştirir. Gençlerimize düşüncelerin, hatta çarpıtılmış olanların bile duygusal sağlığımıza etki ettiğini öğretelim. Onlara olumlu düşünmeyi unutmayı ve bunun yerine doğru düşünmeyi denemeyi öğretelim. Her şeyden öte, gençlerimize düşüncelerini seçme gücüne sahip olduklarını öğretelim. Öncü psikolog ve filozof William James şöyle demişti: “Strese karşı en büyük silah bir düşünceye karşı başka bir düşünceyi seçmektir.” Kaynak: Huffingtonpost
Ayşe Başak Erk
Comments