Hemen hemen her ebeveyn, özsaygısı yüksek ve yetenekli bir çocuk yetiştirmek ister ki kendine güvenen bir yetişkin olarak büyüsün. Ancak, son araştırmalar çoğu ebeveynin yüksek öz saygıya sahip çocuklar yetiştirmek umuduyla kullandığı yöntemlerden bazılarının, kişilikteki narsisizmi beslediğini gösteriyor.(Narsisizm çocuklarda bir tanı değil, daha çok kişilikle bağlantılı bir özelliktir). Narsisizmi yüksek çocuklar şu şekilde ortaya çıkabilir: dışa dönük , kendine güvenen ve cesur veya utangaç ve içine kapanık. Bu iki narsisizm türü de çocuğun özellikle önem ve hak sahibi hissetmesinden kaynaklanır. Araştırma narsisizmin sadece aşırı yüksek öz saygı olmadığını, tamamen farklı bir kavram olduğunu göstermektedir.
Çocuklarda yüksek öz saygı ile narsisizm arasındaki farkın anlaşılması
Çocuklarda narsisizmin belirtileri nelerdir? Ve bir ebeveyn, çocuğunda yüksek öz saygı ile narsisizm arasında nasıl ayrım yapabilir ona bir bakalım.
Kendilerine dair gerçekçi olmayan görüşlere sahip olmaları. Narsistik çocuklar kendileri hakkında net bir bakış açısına sahip olmayabilirler. Bir çalışma narsisistik yanı baskın çocukların, bir bulmacayı tamamlayamasalar bile, bulmacada başarılı olduklarını bildirdiklerini buldu. Öte yandan, yüksek öz saygıya sahip çocuklar, kendileri hakkında gerçeğe daha çok dayanan olumlu bir görüşe sahiptir.
Üstünlük arzusu. Narsisistik yanı baskın çocukların kendilerinin başkalarından daha iyi olduğunu bilmek isteyebileceklerini öne sürüyor. Genellikle kendilerini başkalarıyla karşılaştırırlar, kendilerini üstün görme eğilimindedirler. Yüksek öz saygıya sahip çocukların, başkalarıyla kıyaslanmaktan ziyade kendi başarıları ve gelişimleriyle daha fazla ilgilendiklerini tespit etti.
Duyarlılık. Narsistik yanı baskın çocuklar başarısı ve başarısızlıkları benliklerine atfedilebilir. Bu nedenle sıklıkla utanç, öfke ve saldırganlık deneyimlerler. Başarısız olduklarında. Yüksek öz saygıya sahip çocuklar, başarısızlık yaşadıklarında bile kendilerine dair olumlu görüşlerini koruyabilme yeteneğine sahiptirler.
Ebeveynler çocuklarında narsisizmi teşvik etmeden yüksek öz saygıyı nasıl geliştirebilirler?
Çocuğunuzun güçlü ve zayıf yönlerine dair gerçekçi bir bakış açısına sahip olun. Yeteneklerini abartmamaya veya küçümsememeye dikkat edin. Araştırma narsistik yanı baskın çocukları olan ebeveynlerin, çocuklarının ortalama bir zekaya sahip olsalar bile, diğer çocuklardan daha zeki olduğuna inandıklarını öne sürüyor.
Çocuğunuzu överken samimi olun, aşırı övgüden kaçının. Narsistik yanı baskın çocukların ebeveynleri "aşırı övgü" denen bir şey yaparlar yani övgüde aşırıya kaçarlar ("Bu gördüğüm en güzel çizim!") daha dürüst övgüler yerine ("Bu çizim üzerinde gerçekten çok çalışmışsın gibi görünüyor"). Araştırma çocukların ebeveynlerinin onları aşırı veya yetersiz övdüklerini anlayabildiklerini ortaya koyuyor.
Çocuğunuzu diğer çocuklarla karşılaştırmaktan kaçının. Araştırma narsisistik yanı baskın çocukların ebeveynlerinin çocuklarının sosyal statülerine daha fazla önem verdiklerini ve çocuklarına kendilerinin diğerlerinden daha iyi olduğunu iletebildiklerini buldu. Çocuğunuzu diğer çocuklarla karşılaştırmak yerine, çocuğunuzun performansını kendi geçmiş performansıyla karşılaştırın. Bu yaklaşımın, çocukların kendilerini başkalarından üstün hissetmelerini teşvik etmeden gurur duygusunu artırabileceğini öne sürüyor.
Çalışmaya, gayrete ve stratejiye odaklanın ve hataları öğrenme fırsatı olarak görün.
Çocuklar sıkı çalışmaları, çabaları ve stratejileri için övmenin öz saygıyı artırma eğiliminde olduğunu ve çocukların öz saygısının performanstaki dalgalanmalara daha az bağımlı olmasına yardımcı olduğunu bulmuştur. Ek olarak, ebeveynler hataları öğrenme fırsatları olarak gördüklerinde , çocukların kendi büyüme ve gelişme yeteneklerine inanma olasılıklarının daha yüksek olduğunu gösterir. Bu nedenlerden dolayı, ebeveynler çocukları sıkı çalışma, çaba ve strateji temelinde övmeli ("süreç övgüsü") ve "Çok zekisin" gibi sabit özelliklerle ilgili övgüler("kişi övgüsü") yerine tercih edilmelidir.
Koşulsuz sevginizi ifade edin.
Daha fazla narsistik özellikler gösteren çocukların ebeveynlerinden "koşullu sevgi" deneyimleme olasılıklarının daha yüksek olduğunu, yani ebeveynlerinin sevgisinin, ebeveynlerinin onlardan istediklerini yapıp yapmadıklarına bağlıymış gibi hissettiklerini öne sürüyor. Yüksek öz saygıya sahip çocukların, "koşulsuz sevgilerini" ifade eden ebeveynlere sahip olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu, yani çocuklarının yaptıklarından etkilenmeyen istikrarlı bir sevgi deneyimlediklerini öne sürmektedir. Narsisistik yanı baskın çocuklar, yalnızca beklentilerini karşıladıkları veya "özel" oldukları takdirde ebeveynlerinin sevgisine layık olduklarını hissedebilirler. Koşulsuz sevgi ayrıca çocukların başarısızlıktan sonra daha az utanç hissetmelerine yardımcı olur.
Peki çocuklarınıza koşulsuz sevgiyi nasıl ifade edersiniz? Bir çocuğun davranışını düzelttiğinizde, bir kişi olarak onlara karşı sıcak ve sevgi dolu olmaya devam edin. Çocuklarınıza, davranışlarından veya okuldaki veya spordaki performanslarından bağımsız olarak onları sevdiğinizi ve kabul ettiğinizi söyleyin ve gösterin. Ebeveynlerin çocuklarının özsaygısını geliştirmek istemeleri doğal bir arzudur ve ebeveynler bunu yapmaya çalıştıkları için suçluluk hissetmemelidir. Ancak, bu kanıta dayalı stratejileri izleyerek ebeveynler, narsisizmi teşvik etmeden çocuklarının özsaygısını destekleyebilirler.
Kaynak: Psychology Today