Çocuğum Öfke Kontrolü Sorunu Yaşıyor, Ne Yapmalı?
- Ayşe Başak Erk
- 50 dakika önce
- 2 dakikada okunur
Öfke, çocukluk döneminde bastırılması değil, anlaşılması gereken bir duygudur. Birçok ebeveyn “çocuğum çok sinirli, öfkesini kontrol edemiyor” dediğinde, akıllarına ilk olarak “disiplin” ya da “ceza” gelir. Oysa çocuklardaki öfke patlamaları çoğu zaman “sınır aşımı” değil, zorlanmış bir duygusal kapasitenin işaretidir. Yani çocuk, o anda hissettiğini ifade edecek kelimelere, sakinleşme araçlarına ya da duygusal desteğe sahip değildir.
Öfke Bir Davranış Değil, Duygudur.
Ebeveynler çoğu zaman öfkeyi çocuğun “kötü davranışı” olarak görür.Oysa öfke, tıpkı sevinç ya da üzüntü gibi doğal bir duygudur.Sorun, öfkenin nasıl dışa vurulduğundadır.Bir çocuk öfkelendiğinde, beyin ön bölgesinde (yani “mantık” kısmında) geçici bir kapanma olur. Dürtüler artar, kontrol azalır.Bu nedenle o anda çocuğa “kendine gel” ya da “yapma artık” demek, nörolojik olarak da etkili değildir.
Çocuğun Öfkesinin Altında Ne Var?
Çocuklarda öfke çoğu zaman başka bir duygunun maskesidir.
kırgınlık,
utanma,
hayal kırıklığı,
ya da anlaşılmadığını hissetme…
Çocuk bu duyguların dilini bilmediğinde öfke ile tepki verir.Örneğin okulda dışlandığını hisseden bir çocuk, eve geldiğinde oyuncak paylaşmamakta ısrarcı olabilir. Bu, aslında “beni fark et” çağrısıdır.
Ebeveynin Tepkisi Öfkeyi Şekillendirir
Ebeveyn öfkeyle karşı karşıya kaldığında iki uç tepki sık görülür:
Aşırı hoşgörü: “Tamam, ağlama canım, ne istersen alalım.”
Katı tepki: “Bu davranış kabul edilemez, odana git!”İkisi de kısa vadede sessizlik sağlasa da uzun vadede çocuğun duygusal düzenleme becerisini geliştirmez.Çünkü çocuk, öfkesini yönetmeyi değil, bastırmayı ya da dışa yansıtmayı öğrenir.
Doğru Yaklaşım: Duyguyu Anlamak, Davranışı Yönlendirmek
Öfkeyi kontrol etmeyi öğrenmek, duygusal olgunluğun temelidir.Bunun yolu çocuğun öfkesini reddetmeden tanımasına yardımcı olmaktır. “Şu anda çok kızgınsın, anlıyorum.”“İstediğin olmadığında öfkeleniyorsun, bu zor bir duygu.”Bu cümleler öfkeyi onaylamaz ama çocuğa “duygun görüldü” mesajını verir.Sonrasında ise sınır net konabilir:“Bağırmak yerine söyleyebilirsin. Sinirlenmek tamam, zarar vermek değil.”
Öfke Yönetimi Öğrenilen Bir Beceridir
Nasıl yürümeyi, okumayı öğreniyorsa çocuk; duygularını da zamanla düzenlemeyi öğrenir.Bu süreçte model olma çok önemlidir.Ebeveynin kendi öfkesini sakinlikle yönettiğini gören çocuk, bunu taklit eder.Bağırarak sakinlik öğretilmez; sakin kalarak öğretilir.
🌿 Ebeveynler İçin Öneriler
Duyguyu adlandırın: “Kızgınsın çünkü istediğin olmadı.”
Sınır koyarken sakin kalın: Bağırmak, çocuğun beyninde tehdit algısı yaratır.
Sakinleşme araçları oluşturun: Birlikte nefes egzersizi, su içme ya da “duygu köşesi” belirleyin.
Model olun: Kendi öfkenizi nasıl yönettiğinizi açıkça gösterin.
Sonra konuşun: Kriz anında değil, sonrasında duygular üzerine konuşmak öğreticidir.
🧩 Not: Çocuğunuzun zor deneyimleri anlamlandırmasına ve duygular üzerine konuşma alışkanlığı kazanmasına
destek olmak için “ Büyük Konularda Küçüklerle Sohbetler” kitabımdaki duygu temalı konuşma örneklerinden yararlanabilirsiniz.