Çocuğum Kardeşi Geldiğinden Beri Davranışları Değişti, Kıskançlık mı?

Birçok aile yeni bir bebek haberiyle birlikte büyük bir sevinç yaşar. Ancak aynı evin küçük “büyüğü” için bu durum her zaman aynı heyecanla karşılanmaz.Kardeşin gelişi, çocuk için hem merak hem de belirsizlik dolu bir süreçtir. “Artık annemle babamı paylaşacak mıyım?”, “Ben artık eskisi kadar sevilmeyecek miyim?” gibi sorular, çocuğun zihninde sessizce yer eder.Bu nedenle kardeş doğumundan sonra görülen davranış değişiklikleri çoğu zaman doğal bir kıskançlık tepkisidir.

Kardeş Kıskançlığı: Normal Bir Duygu

Kıskançlık, çocuğun “sevgi kaybı korkusu” yaşadığında ortaya çıkar.Yeni kardeş, onun gözünde sevginin yön değiştirmesi anlamına gelebilir. Bu nedenle kıskançlık, bir “problem” değil, çocuğun sevgi ihtiyacının ifadesidir.

Bazı çocuklar bu duyguyu açıkça dile getirir:

“Onu sevmiyorum, keşke gelmeseydi!”

Bazıları ise dolaylı yollarla ifade eder:

• Bebeksi konuşmalara geri dönmek (regresyon)

• Alt ıslatma veya emzik isteme

• Öfke patlamaları, ağlama krizleri

• Uyku veya yemek sorunları

• Ebeveyne aşırı yapışma

Tüm bu davranışlar aslında “beni hâlâ seviyor musun?” sorusunun farklı biçimleridir.

Çocuğun Gözünden Kardeşin Gelişi

Bir yetişkin için “aileye yeni bir üye” güzel bir gelişmeyken, çocuk için bu, düzenin sarsılması anlamına gelebilir.Küçük çocuklar “paylaşmak” kavramını duygusal olarak tam anlamıyla kavrayamazlar.Bebek sürekli ilgi görürken, kendisinin ikinci planda kaldığını hissetmesi olağandır.Üstelik çevrenin iyi niyetli ama yanlış cümleleri (“Sen artık ablasın/abisin, büyük oldun!”) çocuğun omzuna farkında olmadan ağır bir yük bindirir.

Bu dönemde çocuğun duygularını inkâr etmek yerine, onaylamak ve anlamlandırmasına yardımcı olmak gerekir.Örneğin:

“Kardeşinle ilgilenmemi istemediğinde üzülüyorsun, bunu anlıyorum. Bazen ben de çok yoruluyorum ama seni de çok seviyorum.”

Bu tür açıklamalar, duyguların kabul gördüğü bir alan oluşturur.

Kardeş Kıskançlığının Gelişimsel Boyutu

Her yaş döneminde kıskançlık farklı görünür:

• 2–4 yaş: Annenin ilgisini kaybetme korkusu baskındır. Bebekleşme, ağlama ve öfke davranışları sık görülür.

• 5–7 yaş: Çocuk artık duygularını sözle ifade edebilir, ancak “adalet” duygusu ön plana çıkar. “Hep onunla ilgileniyorsun!” gibi ifadeler sıklaşır.

• 8 yaş ve üzeri: Duygularını bastırabilir, ancak içten içe rekabet duygusu hissedebilir. Akademik veya sosyal alanlarda “kendini kanıtlama” davranışı görülebilir.

Tüm bu dönemlerde çocuğun amacı aslında aynıdır:

“Sevginizi kaybetmediğini anlamak.”

Kıskançlığı Azaltmak İçin Ne Yapılabilir?

Kardeş kıskançlığı tamamen yok edilemez — ama yönetilebilir.Bu süreçte çocuğun “özel bir alanı” olduğunu hissetmesi çok önemlidir.Kardeşiyle karşılaştırılmaması, her birinin bireysel ihtiyaçlarının görülmesi gerekir.

Ebeveynler genellikle “ona da aynı şekilde davranayım” düşüncesiyle hareket eder. Oysa adalet, herkese aynı şeyi vermek değil; herkesin ihtiyacına uygun olanı vermektir.

Ayrıca çocuğa “sorumluluk” vermek de faydalıdır ama dikkatle:Onu “yardımcı ebeveyn” değil, “sevgiyle dahil olan kardeş” konumunda tutmak gerekir.

“İstersen bezini getirmeme yardım edebilirsin” gibi teklif edici cümleler, zorunluluk hissettirmeden aidiyet duygusu yaratır.

Uzmanlar İçin Gözlem Noktaları

Okul veya danışmanlık ortamında çocuklarda kardeş sonrası davranış değişimi fark edildiğinde, ebeveynle iş birliği içinde süreci anlamlandırmak önemlidir.Kıskançlık temalı oyunlar, resimler, hikâye anlatımları (örneğin “yeni kardeşini sevgiyle kabul eden kahramanlar” temasıyla) çocuğun duygusal işlemleme sürecine katkı sağlar.

🌿 Ebeveynler İçin Öneriler

Duygularını onaylayın. “Kardeşini kıskanıyorsun, bu normal.” demek rahatlatıcıdır.

Kaliteli birebir zaman ayırın. Günde sadece 10 dakika bile olsa, sadece büyük çocukla özel zaman oluşturun.

Kıyaslamayın. “Sen bebekken daha usluydun.” gibi cümleler kıskançlığı derinleştirir.

Sorumluluk değil, dahil olma hissi verin. “Onunla ilgilenmeme yardım etmek ister misin?” şeklinde seçenek sunun.

Sevginizi sözcükle ifade edin. Çocuk sevildiğini “bilmek” kadar “duymaya” da ihtiyaç duyar.

Kardeş Kıskançlığı: Ebeveynler İçin Rehber – Neden Olur, Nasıl Yönetilir? yazısına da göz atabilirsiniz.