’Resmini çizebilir misin?’ Kaygı hakkında bir şeyler çiziktirmek, yazmak veya resmini çizmek, kelimeler ile anlatılamayan duygular için bir çıkış olur.
’Seni seviyorum. Güvendesin’ En sevdiğiniz ve güvendiğiniz kişi tarafından güven olacağınızın söylenmesi çok kuvvetli bir ifadedir. Unutmayın yoğun kaygı çocuğun zihnin ve bedeninin tehlikede olduğu tepkisini tetikler.
‘Kocaman bir balonu şişiriyormuşuz gibi yapalım. Derin bir nefes alıp, 5 e kadar nefesi verelim.’Yoğun kaygı sırasında çocuğunuza derin nefes almasını söylediğinizde yüksek ihtimalle ‘ Yapamıyorum’ demesi yüksek ihtimaldir. Bunun yerine derin nefes almayı bir oyun ile sunmak etkili olacaktır. Bir balonu şişirmek, komik sesler çıkarmak gibi. 3 derin nefes alarak ve vererek vücuttaki stres tepkisini tersine çevirebilirsiniz.
‘Sana söylediğimi aynen tekrar etmeni istiyorum: ‘’ Bunu yapabilirim.’’ Bunu orta bir ses tonuyla 10 kez tekrarla.’ Birçok maraton koşucusu zihinlerindeki ‘duvarı’ aşmak için bu yöntemi kullanır.
‘Neden böyle olduğunu düşünüyorsun?’ Bu ifade özellikle büyük yaş çocukları için yardımcıdır, duygularının nedenini bulmak.
‘Sence sonra ne olacak?’ Eğer çocuğunuz bir etkinlik konusunda kaygılanıyorsa, bu etkinliği düşünmesine yardımcı olarak sonrasında neler olacağını tanımlamasına destek olun. Kaygı geleceği görmeyi engellediğinden, sonrası düşünüldüğünde kaygını azaldığı görülebilir.
‘Durdurulamaz bir takımız.’ Ayrılık, küçük yaş çocukları için yoğun kaygıyı tetikler, sizi o anda göremeseler bile onları bir takım gibi çalışacağınızı hatırlatabilirsiniz.
‘Eğer duygun bir canavar olsaydı nasıl görünürdü?’ Duyguyu bir karaktere dönüştürmek daha somut ve kontrol edilebilir olmasına yardımıcı olur.
‘…… heyecanla bekliyorum.’ Gelecek ile ilgili heyecanınızı bulaşıcıdır.
……….. ( sevdiğin şarkıyı dinlerken, yürüyüşe çıkarken vb.) yaparken kaygını şuradaki rafa kaldıralım. Sonra istersen tekrar onu oradan alırız.’’
‘ Bu duygu kalıcı değil, gidici. Duygun hafifleyene kadar seni rahatlatacak bir şeyler bulalım.’ Zihin kadar beden içinde rahatlatıcı gevşetici etkinlikler yapmak etkili olacaktır.
‘Bu konuda biraz daha bilgi edinelim.’ Çocuğunuzun korkuları hakkında sorular sormasına, bilgi edinmesine olanak tanıyın. Edindiği bilgiler ile çocuğunuz korkusunun azaldığını fark edebilir.
‘..’e kadar sayalım.’ Odak değiştirmek için, bot giyen insanlar, çocukları, kırmızı t-shirt giymiş kişileri saymaoyunu oynayabilirsiniz.
‘ Senden tam 2 dakika geçtiğinde bana haber vermeni istiyorum.’ Çocuğunuz kaygılı iken bu yöntem çok etkili olacaktır. Saatin ilerleyişini izlerken çocuğunuz sakinleşebilir.
‘Gözlerini kapat. Gözünde ………………ları canlandır.’ Canlandırma teknikleri ağrı ve kaygı yönetiminde etkilidir. Çocuğunuzun güvenli, sıcak, mutlu, rahat olduğu bir yer hayal etmesi için ona rehberlik edin.
‘Ben de bazen kaygılanıyorum.’ Çocuğunuzun duygusunun nasıl olduğunu bildiğinizi iletin, hatta o kaygı ile nasıl etkili bir şekilde baş ettiğinizi de onunla paylaşabilirsiniz.
‘Sakinleşme listemize bakalım.’ Çocuğunuz ile önceden çalıştığınız ve hazırladığınız sakinleşme etkinliklerinin bir listesini elinizde bulundurmanız faydalı olacaktır. Etkinlikleri hatırlamak kaygı durumlarında güç olabiliyor.
‘Herkes zaman zaman senin hissettiğin gibi hissediyor.’ Zaman zaman herkesin olumsuz duygular deneyimlediğini paylaşmak çocuğunuzun yalnız olmadığını fark ettirecektir.
‘Olabilecek en kötü şey ne olurdu? Olabilecek en kötü sonuçtan sonra, en kötü senaryonun gerçekleşme olasılığını konuşun. Sonrasında çocuğunuza en iyi sonucun ne olacağını sorun, son olarak iyi sonucun olma olasılığını sorun. Bu çalışmanın amacı kaygı anında daha doğru düşünmesine yardımcı olmaktır.
‘Kaygı aslında faydalı da olabilir.’ Kaygı anında olmasa da sakin bir anda çocuğunuza kaygının olumlu etkilerinden bahsedin.
‘Düşünce balonun ne diyor?’ Eğer çocuğunuz çizgi roman okuyor ise düşünce balonlarını tanıyordur ve hemen sorunuza uyum sağlayabilir. Duyguları hakkında 3.biriymiş gibi konuşmak, perspektif kazanmalarına yardımcı olur.
‘Biraz kanıt toplayalım.’ Çocuğunuzun an ve gelecek ile ilgili kaygılarını destekleyen / desteklemeyen kanıtlar toplayın. Gerçekçi kanıtlar ile kaygıyı kontrol altına alabilirsiniz.
‘ İlk olarak ne hakkında endişelenmeliyiz?’ Kaygı genellikle kocaman bir dağ gibidir. Bu nedenle durumu ufak basamaklara ayırmak yardımcı olacaktır. Böylece tüm durumun kaygı yaratmadığını belki 1-2 düşüncenin kaygı yarattığını fark edilebilir.
‘Sevdiğin tüm insanların adlarını listeleyelim.’ Çocuğunuzun kaygısı sevgi ile yer değiştirir.
‘………… hatırladın mı? Çocuğunuzun kaygısı ile baş edebildiği anları hatırlatarak onu cesaretlendirebilir, ona güç verebilirsiniz.
‘Şimdiden seninle gurur duyuyorum.’ Sonuç ne olursa olsun çocuğunuzun kaygısını kontrol etme çabalarından dolayı onu takdir edin.
‘Yürüyüşe çıkıyoruz.’ Hareket etmek kaygıyı azaltır. Eğer çocuğunuz ile açık havaya çıkamıyorsanız evden bir odadan bir odaya koşmasına, yoğa topunda zıplamasına veya esneme hareketleri yapmasına yardımcı olabilirsiniz.
‘Kaygının gidişini izleyelim.’ Çocuğunuza kaygının bir trenin vagonu olduğunu hayal etmesini isteyin: ‘Şu anda o tren tam başının üzerinde duruyor ama az sonra başka bir düşünce treni istasyona gelecek. Bakalım bu seferki ne renk bir tren?’
‘Derin bir nefes alacağım.’ Kaygı anında çocuğunuzun sizi taklit etmesi daha kolay olacaktır. Gevşeme egzersizlerini ona örnek olarak siz de yapın. Çocuğunuzun sizinle senkronize olduğunu görebilirsiniz.
‘Sana nasıl yardımcı olabilirim?’ Çocuğunuzun sakinleşmek için size yol göstermesine izin verin.
‘Birlikte stres topu sıkalım.’ Çocuğunuzu rahatlatıcı bir etkinliğe yönlendirin. Elinizin altında farklı dokuları olan toplar veya hamurlar bulundurun.
‘ Tuti kaygılanmış. Tuti’ye nasıl sakinleşebileceğini öğretelim.’ Çocuğunuz ile hayali bir karakter üreterek / oyuncak seçerek gevşeme ve kontrol tekniklerini çalışabilirsiniz.
‘Zor olduğunu biliyorum.’
‘Bunu kokla.’ Çocuğunuzu rahatlatan birkaç koku seçin. Evde yaptığını hamurlara bu koku esanslarını ekleyebilirsiniz. Ayıcığına sarılırken üzerine birkaç damla koku damlatabilirsiniz. Özellikle lavanta, papatya ve adaçayı etkili olur.
‘Bana anlat.’ Çocuğunuzu bölmeden onu huzursuz edeni anlatmasına olanak verin. Çocuğunuz sizinle duygu ve düşüncelerini paylaşırken onları organize edebilir ve bir çözüm oluşturabilir.
‘Hangi sakinleşme etkinliğini kullanmak istersin?’ Buradaki sakinleşme etkinliklerinden faydalanabilirsiniz.
‘Yanındayım, birlikte baş edebiliriz.’Yoğun kaygı anlarında çocuğunuzun yalnız olmadığını hissettirmeniz fark yaratacaktır.
‘Bu korkutucu şey hakkında başka neler biliyorsun?’
‘Rahat yerine gidelim.’ Görselleştirme kaygıyı azaltmak için etkili bir yöntemdir. Çocuğunuz sakin iken rahat bir yeri hayal etme egzersizini rahatça yapana kadar pratik edin.
‘Benden neye ihtiyacın var?’ Çocuğunuza neye ihtiyacı olduğunu sorun. Sarılmak, konuşmak veya yalnız kalmak olabilir.
‘Duygun bir renk olsaydı, ne renk olurdu?’ Çocuğunuza bunu sorduğunuzda duygusu ile ilgili basit bir şey düşünmesine olanak vermiş olursunuz. Sonrasında duygusunun neden bu renk olduğunu da sorun.
‘Sana sarılayım.’ Çocuğunuz ile fiziksel temasınız onun sakinleşmesine ve güvende hissetmesine yardımcı olacaktır.
‘….. la baş ettiğin zamanı hatırlıyor musun?’ Çocuğunuza kaygısını kontrol edebildiği bir anı anlatın. Geçmişte başarabildiğini hatırlatmanız ona cesaret verecektir.
‘Bu duvarı hareket ettirmeme yardım et.’ Yoğun bedensel enerji kullanımı , duvarı itmek veya pilates bandını çekmek yoğun duyguların boşalmasına yardımcı olur.
‘Yeni bir hikaye yazalım.’ Çocuğunuz kaygılandığı durum ile ilgili bir hikaye oluşturmuştur. Çocuğunuzun hikayesini dinledikten ve kabul ettikten sonra hikayenin sonunu daha olumlu yapacak birkaç cümle ekleyin. Çeviri: Uzm.Psk.Ayşe Başak Erk / Renee Jain Bu konuda psikolojik desteği Mika Psikoloji’ den alabilirsiniz: www.mikapsikoloji.com veya 0532-063-98-73
- AyÅŸe BaÅŸak Erk