Çocukla Ölümü Konuşmak
Çocuklar biz farkına varmadan çok önce ölümle tanışır. Onlar, ölü kuş, böcek, solmuş çiçek, yol kenarında ölmüş hayvanlar görürler. Günde en az 1 kez ölümü TV’de görürler(buna çizgi filmdeki hayali ölümlerde dahil. ) Ölüm yaşamın bir parçasıdır ve çocuklar kendilerine göre bunun farkındadırlar.
Çocuklarımıza ölümü konuşma fırsatı yaratırsak, onlara gerekli bilgiyi verebilir ve başlarına geldiğinde duyguları ile başa çıkabilmeyi öğretebiliriz.
Genel Öneriler olarak:
· Konuşmaya hazır oldukları ve istekli oldukları zamanların farkına varmalı, çocuğu dinlemeli ve duygularını kabul etmelidir.
· Sorularını cevaplayacak kısa, sade, dürüst ve soruya hitap eden cevaplar verilmeli. Uzun cümleler, karmaşık açıklamalar ile kafa karıştırılmamalıdır.
· Kitaplar, resimler, güncel olaylar aracılığı ile konu işlenmeli. Çocuklar çok net ve açık soru sorarlar. Genelde duygulardan ziyade somut şeyleri sorarlar. Tabutun içi neye benzer, toprak altı karanlık mı, soğuk mu? gibi. Bu tür sorulara hazırlıklı olunmalı rahatsızlık sezen çocuklar susar.
· Çocuklar saatlerce oturup bir konuyu tartışmaz. Bir etkinlik arasında koşarak gelir ve en can alıcı soruyu sorarlar. Bu ebeveynlere düşünecek vakit tanımaz. Eğer cevap verilmezse çocuk tekrar oyuna koşar. Anı yakalamak gerekir. Cevabı aldıktan sonra, soruyu sürdürmeyip etkinliklerine dönebilirler. Bir süre sonra yine konuya dönüp sorulara devam ederler. Duygusal olarak bağlı olmadığımız zamanlarda ölümü konuşmak daha kolaydır. Çocuklar ölü böcek kuş v.b. çok merak ederler, çok detay sorar, incelerler. Yetişkinler bu soruları itici bulabilir, ancak ölümü tanımanın bir yoludur.
· Cevaplar açık, duygusal olmayan sade bir dille olmalıdır. Çocuk ‘ben hiç ölmeyeceğim’ deyip gidebilir. Düzeltmeye gerek yoktur, tekrar tekrar gelip sorular soracaktır, zamanı gelince de gerçekleri daha kolay kabul edecektir. Gazete/TV de izlenen bazı ölümler şiddet içerebilir(terör olayları)bu durumlarda çocuğun güvenliği ile ilgili telkinde bulunmak gerekir.
· ‘Öldü’ kelimesini kullanmak çok önemlidir. Hafifletici sözleri anlamazlar, sadece anlatan kişiye kolaylık sağlar, çocukta ise kavram karışıklılığı yaratabilir.(Sonsuz uyku, göçtü gitti)
· Yas tutarken, çocuk bunu bilmeli, ebeveynin derin üzüntüsünü göstermeli ki bu duygu da kabul görsün ve yerinde, gereğinde çocuk tarafından ifade özgürlüğü ile kullanılsın.
· Çocuk sorduğunda, öncelikle soruyu iyi anlamalı sadece soruya cevap vermelidir.
Hatırlatmalar:
o Somut dille anlatım
o Konuşurken göz ve beden teması
o Kendi emniyeti konusunda, bakımı konusunda telkin yapılmalı
o Duygularını, tarafsız, önyargısız olarak karşılamalı ve ifadesine izin verilmeli.