Ona Bolca Oyun Zamanı Tanıyın Bir çocuğun öncelikli sorumluluğu oyun oynamaktır ya da en azından öyle olmalıdır. Evet, çocuğun ev ödevi, okul dışı aktiviteleri ve benzeri olacaktır; fakat yürüme çağından ergenliğe dek eğlenme özgürlüğüne sahip olmalıdır. Bir çocuk psikoloğu ve Boston College’da profesör olan Peter Gray, “Çocuklar hayattaki en önemli dersleri yetişkinlerden değil, diğer çocuklardan öğrenir… Yetişkinlerle olan etkileşimlerde öğrenemezler ya da öğrenme olasılıkları çok daha azdır.” diyor. O halde onlara dışarı çıkıp oynamalarını söyleyin!
Tartışmayı ve Ağır Konuşmaları Başka Bir Yere Taşıyın Çocukların beyinleri, ilk yıllarda olağanüstü bir hızla gelişir. Yetişkinlere özgü sorunları ve belirsizlikleri görüp duyduklarında çocuğun hassas psikolojik durumu olumsuz etkilenebilir, onları muhtemelen endişeli ve güvensiz yapabilir. Çocuklar yetişkinlerden stresli konuşmaları duyamamalıdır - bunun için doğru zaman olmadığı kesin.
Onları Başkalarıyla Kıyaslamayın Bugünün toplumunda başarılı olma baskısı, erkenden rekabet duygusu aşılamayı cazip kılabilir ve bazı ebeveynler bunu onları başka birisiyle kıyaslayarak yapar. Bazen, yetişkinler kendi çocuklarında tekrar etmesini umarak başka bir çocukta arzu edilir kişilik özelliklerine de işaret edecektir. Araştırmalar böyle rekabetçi eğilimlerin çocuğun özgüvenini ve benlik duygusunu ciddi anlamda etkileyebileceğini söylüyor.
Olumsuz Duyguların Faydalarını Öğretin Malumun ilamı olacak ama çocuklar pek olgun değillerdir. Neredeyse her çocuk kendiliğinden öfke, kıskançlık ya da üzüntü patlamaları ve benzeri yaşayacaktır. Bu davranış yetişkin için iyi bir öğrenme fırsatı sunar. Washington Üniversitesinden Dr. John Gottman, ebeveynlerin bir çocuğun “yaramazlık” olarak algılanan olumsuz duygularına idareli biçimde ceza vererek değinme konusundaki popüler eğiliminden bahsediyor. Daha iyi bir yol ise çocuğa olumsuz duyguları herkesin deneyimlediğini öğreterek ve çocuğa duygularıyla yapıcı biçimde nasıl baş edeceğini öğretmenin yollarını bularak davranışı kabul etmektir.
Çabalarını Kabul Edin Çocuk öne çıkmak için çok çalışmanın gerektiğini bildiği zaman olgunluğa erişecektir. O nedenle, çocuğun bir şeyi başarmak için kendini zorladığını fark etmek önemlidir. Çocukluk sırasında bilişsel beceriler hakkında konuşan Stanford’dan Dr. Carol S. Dweck şöyle diyor: “Ebeveynlere mesajımız, yetişkin için önceden önemli olan “çok akıllısın, bu konuda çok iyisin”den ziyade belirli olarak yaptıkları şeylere, çocuğun meşgul olduğu sürece, örneğin çok uğraştıkları ya da bir göreve yoğunlaştıkları sürece odaklanmalarıdır.”
Aile Geleneklerine Değer Verin Ailenin birlikte yaptığı çeşitli şeylerin olması istikrarlı bir yuvanın iyi bir işaretidir; istikrarsa çocuk gelişiminin önemli bir yönüdür. Çocuk Gelişimi Enstitüsüne göre, düzenli aile zamanı beş ana fayda sağlar: çocuk önemli hisseder ve sevildiğini hisseder: çocuk olumlu yetişkin özelliklerini gözlemler; yetişkinler çocuklarının zayıf yönlerini daha iyi gözlemler ve tanır, onları daha iyi yönlendirebilirler; çocuk düşüncelerini ve hislerini kelimelere dökebilir ve çocuk ile ebeveyn güçlü bir bağ geliştirir.
Risk Almalarına İzin Verin Çocuklar belirli düzeyde denetim gerektirir, yine de yetişkinler onların her hareketlerini tartarak bunu gereğinden fazla yapabilirler. Fakat bu “gereğinden fazla ebeveynlik” gelişime zarar verir. Araştırmacılar, Journal of Psychologists and Counsellors in Schools’da (Okuldaki Psikologlar ve Danışmanlar Dergisi) yayımlanan bir makalede şöyle yazıyor: “Çocuğa ve onun sanılan ihtiyaçlarına ve meselelerine aşırı dikkat, ebeveynleri çocuklarından taleplerini düşürmeye ve çocuğun da neredeyse hiç zorlayıcı bir durumla karşılaşmaması, baş etmeyi öğrenmemesi ve direnç, olgunluk ve diğer temel yaşam becerilerini kazanamamasına mı neden oluyor? Bu araştırma cevabın evet olabileceğine dair rahatsız edici bir olasılığı ortaya çıkarıyor.”
Onlara (Bireysel) Sorumluluk Duygusu Verin Son maddenin detayına inersek, çok yakından müdahale etmeden çocuğun sorumluluklarını (örneğin ev işlerini, ödevleri) tamamlamasına olanak tanımak önemlidir. Neden? Çocuk psikologlarına göre aşırı miktarda gözetim, çocuğun “Bunu kendi başıma yapamam” tutumunu geliştirmesinde kendini gösterebilir. Biraz dikkat ve hatta disiplin, çocuğun sorumluluktan kaçınmanın sonuçlarını fark etmesi için gerekli olsa da orantısız denetim etkisizdir.
Mutlu Anılar Yaratın İki Harvard profesörünün yürüttüğü çoklu deney çalışmasında iyi çocukluk anıları hatırlayan yetişkinler “daha yüksek bir ahlaki saflık duygusu çağırıyor (görünüyor)”. İlgili makale: Stanford Dean Reveals The Single Parenting Trait That Ruins Child Development Araştırmacılar katılımcıların “çocukluklarını aktif olarak hatırladıklarında fazladan bir görevde deney yürütücülerine daha çok yardım ettiklerini, etik olmayan davranışlarını sert bir biçimde yargıladıklarını ve yardım derneklerine para bağışı yaptıklarını” kaydediyor. Bu nedenle, çocuk için mutlu anılar yaratarak onları mutlu ve iyiliksever yetişkinler olmaya hazırlayabilirsiniz.
Siz Mutlu Olun! Çocuklar gördüklerini ve duyduklarını öğrenirler, iyi ya da kötü. Eğer bir yetişkin olumlu davranış sergilerse çocuğun mukabele etmesi daha olasıdır. California Üniversitesinde bir psikolog olan Carolyn Cowan’a göre: “eğer yetişkinler kendilerine ve ilişkilerine bakmıyorsa çocuklar için işler yolunda gitmez.” Kaynak: PowerofPositivity
- Ayşe Başak Erk